کارشناسان فایدیم:
گونه های مختلف جنس کُما (.Ferula L) در ایران
آیا با گونه های مختلف جنس کُما (.Ferula L) در ایران آشنایی دارید؟ در این مقاله قصد دارم گونه های مختلف جنس کما در ایران را به همراه نام های علمی هریک از آن ها به شما معرفی کنم.
توضیحات تخصصی محصول
نمایش
جنس کُما / .Ferula L در ایران نزدیک به 32 گونه دارد که همگی با داشتن برگ های مرکب با بریدگی های زیاد و قطعات بزرگ یا بسیار کوچک به شکل های گوناگون، مستطیلی، خطی، خطی – سر نیزه ای و غلاف مشخص دمبرگی و گل آذین با گل های بارور و عقیم به رنگ زرد تا سفید و بوی عطر اغلب دلنشین تا بد بوی شناخته می شوند.
طی سال های اخیر با گسترش دانش شیمی گیاهی، اغلب ترکیبات شیمیایی گونه های فراوان، مشهور و محلی کما شناسایی شده اند؛ امّا هنوز به ارزش واقعی دارویی، صنعتی، آرایشی و… آن ها پی برده نشده است.
بنابراین جای دارد که کلیه متخصصان و داروسازان داخلی و خارجی، طی مراحل تحقیقاتی منسجم، با شناخت دقیق گونه های مختلف .Ferula L در ایران، در راستای شناخت ترکیبات و مواد مؤثره موجود در صمغ هریک از این گونه ها و همچنین نحوه تبدیل صمغ آن ها به ترکیبات با ارزش دارویی و صنعتی، برنامه ریزی کنند.
به این ترتیب ضمن ایجاد ارزش افزوده، از انقراض گونه های مختلف .Ferula L در ایران نیز جلوگیری می شود.
متأسفانه امروزه میزان برداشت شیرابه های حاصل از گونه های مختلف کما در ایران، با توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی و همچنین افزایش جمعیت مصرف کننده ها در داخل و خارج از ایران، رو به کاهش گذاشته است.
گونه های ارزشمند جنس کُما (.Ferula L) در ایران
کلیه گونه های کما در ایران کم و بیش شیرابه دارند، امّا تعدادی از آن ها شیرابه ای بارزتر و بیشتر دارند که در مناطق مختلف مربوط به رویشگاه آن ها توسط مردم محلی برداشت می شوند و با نام های زیر شناخته می شوند:
- باریجه
- آنقوزه
- قاسنی
- سکبینج
- آنقوزه تلخ (یا اَنغوزه تلخ)
- آنقوزه شیرین (یا اَنغوزه شیرین)
تحقیقات نشان داده است که بیشتر این شیرابه ها به مصرف صادرات می رسند و ترکیبات تبدیل شده قابل مصرف آن ها مجدداً به ایران باز می گردند و به عنوان دارو و مواد حجم دهنده لوازم آرایشی، دارویی و… به مصرف می رسند.
البته اشاره کنم که صرفاً به ایران باز نمی گردند؛ بلکه کشورهایی که گونه های ارزشمند .Ferula L ایران را فرآوری می کنند، بخشی را برای مصرف شرکت های داخلی خودشان نگه می دارند و مابقی را به سایر کشورهای دیگر نیز صادر می کنند.
همچنین به مقدار بسیار کم و ناچیز نیز در طب سنتی ایران از این گونه ها به عنوان کرم کش و تقویت کننده دستگاه گوارش استفاده می کنند.
دلایل کاهش جمعیت گونه های کما در ایران
متأسفانه به دلایل زیر، اخیراً شاهدیم که جوانه های تازه روئیده گونه های اصلی کما، ریشه کن می شوند.
- عدم شناخت گونه های مختلف
- عدم مراقبت از این گیاهان در مراتع با چرای دام و…
- عدم ارائه آموزش های لازم به بومیان و بهره برداران تازه کار
- عدم بروز رسانی اطلاعات بهره برداران کهنه کار
32 گونه .Ferula L در ایران
توجه: لطفاً بدون ذکر منبع از کپی کردن محتوا خودداری کنید.
| نام در ایران | نام علمی گونه | انحصار یا غیر انحصاری بودن |
|---|---|---|
| — | .Ferula alliacea Boiss | انحصاری ایران |
| انغوزه | .Ferula Assa-foetida L | انحصاری ایران |
| کمای ترکمنستانی، بدره کما | .Ferula Badrakema Kos. – Pol | — |
| کمای لاله زاری، کمای بادغیسی | .Ferula Badghysi Korov | — |
| کمای ایلامی | Ferula Behboudiana (Rech. f. & Esfand.) Chamberlain | انحصاری ایران |
| کمای معطر | .Ferula diversivittata Regel & Schmalh | انحصاری ایران |
| کمای بینالودی، کمای بادبزنی | .Ferula flabelliloba Rech. f. & Aell | انحصاری ایران |
| گندکما (بغلط آنقوزه) | Ferula foetida (Bunge) Regel | — |
| کمای جندقی (آنقوزه تلخ یا شیرین در بین مردم) | .Ferula Gabrielli Rech. f | انحصاری ایران |
| قاسنی، باریجه | .Ferula gumosa Boiss | — |
| کمای ساورزی، انگیون | Ferula Haussknechtii Wolff ex Rech. .f | — |
| کمای بیابانی | .Ferula hirtella Boiss | — |
| کمای کپت داغی | .Ferula karakalensis Korov | — |
| کمای کاشانی | .Ferula kashanica Rech. f | انحصاری ایران |
| کمای هزار مسجدی، کمای صخره روی | .Ferula latisecta Rech. f. Aell | — |
| کمای لوتی | .Ferula lutensis Rech. f | انحصاری ایران |
| کمای ظریف | .Ferula macrocolea (Boiss.) Boiss | انحصاری ایران |
| کمای گچ دوست | .Ferula microcolea (Boiss.) Boiss | انحصاری ایران |
| کمای غلاف دار | Ferula oopoda (Boiss. & Buhse) Boiss. | — |
| کمای شرقی | .Ferula orientalis L | — |
| کما | .Ferula ovina (Boiss.) Boiss | — |
| کمای ایرانی | .Ferula persica Wild | انحصاری ایران |
| کمای کوه پاریز | .Ferula pseudoalliacea Rech. f | انحصاری ایران |
| کمای خوئی، کمای شکننده | .Ferula rigidula DC | — |
| کمای ترکستانی | Ferula Schtschurowskiana Regel & Schmalh. | — |
| کمای شهواری یا شاهواری | .Ferula serpentinica Rech. f | انحصاری ایران |
| کمای سرحه ای | .Ferula Sharifii Rech. f. & Esfand | انحصاری ایران |
| کمای خوزستانی، کمای چرخه ای | Ferula sphenobasis C.C. Towsend | — |
| کمای سازویی | .Ferula stenocarpa Boiss. & Hausskn | انحصاری ایران |
| کمای سید حاج الدینی | .Ferula Szowitsiana DC | — |
| کمای طبسی | .Ferula tabasensis Rech. f | — |
| کمای رباط سفیدی | .Ferula xylorhachis Rech. f | — |
توجه: گونه کمای لاله زاری (کمای بادغیسی) در طی تحقیقات جدید، با نام جدید Ferula hezar-lalesarensis از ایران معرفی شده است که نیازمند تحقیق منسجم تر و دیدن نمونه های تیپ مربوط به Ferula Badghysi می باشد.
همانطور که ملاحظه می کنید؛ نزدیک به 15 گونه از گونه های کما در ایران، کاملاً انحصاری ایران و اقلیم آن هستند و جا دارد که به این گونه ها به عنوان یک ثروت ملی نگاه شود.
همچنین باید در استحصال و صادرات شیره حاصل از این گونه ها و مصرف خوراکی بی رویه سرشاخه های جوان آن ها، تأمل شود و از طرف ارگان های مسئول، کنترل بیشتری به عمل آید تا این گونه های با ارزش بتوانند مدت زمان طولانی تری به تولید بذر پرداخته و به حفظ و بقای نسل خود کمک کنند.
گونه های Ferula که از آن ها انغوزه استحصال می شود
| نام ایرانی | نام علمی گونه |
|---|---|
| انغوزه شیرین | Ferula foetida |
| انغوزه شیرین | .Ferula alliacea Boiss |
| انغوزه تلخ | Ferula assa-foetida |
| .Ferula latisecta Rech. f. Aell | کمای هزار مسجدی، کمای صخره روی |
گونه های Ferula که از آن ها باریجه استحصال می شود
| نام ایرانی | نام علمی گونه |
|---|---|
| باریجه، قاسنی، قسنی | .Ferula gummosa Boiss |
| باریجه | .Ferula rubricaulis Boiss |
با تیم بزرگ فایدیم در شناخت علمی و دقیق صمغ های ایران، بویژه آنغوزه و باریجه همراه باشید.
مقاله ای که مطالعه کردید با زحمت بسیار زیادی توسط ما نوشته شده است، امید داریم که به این فرهنگ صحیح احترام گذاشته و از کپی کردن محتوا آن هم بدون ذکر منبع (فایدیم)، خودداری نمایید.
آشنایی با سایر صمغ ها:
آیا نظر و یا سؤالی در مورد این مقاله دارید؟
1 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
دست مریضا.. مقاله عالی و کاربردی بود.. ممنونم
در اینجا اشاره کردید
دو نوع انغوزه شیرین هست
کدام نوع ش بازار بهتری دارد