قیمت چای ترش کیلویی

مقاصد صادراتی چای ترش ایرانی در سال 1400 به ترتیب عبارتند از:

•  جمهوری آذربایجان
•  امارات متحده عربی
•  انگلستان (بریتانیا)
•  سوئیس

ما در فایدیم در سال 1400 توانستیم بر اساس استانداردهای مشتریان بین المللی خود، بخشی از چای ترش ایرانی را با بالاترین سطح کیفی به بازارهای هدف صادر کنیم.

چای ترش یا چای قرمز از کاسبرگ گیاه چای ترش تهیه می شود و در بسیاری از مناطق دنیا به صورت نوشیدنی گرم و یا سرد مصرف دارد.

وجود مقادیر زیاد آنتوسیانین (Anthocyanin) در کاسبرگ های گیاه نقش مهمی در کاهش فشار خون و خواص ضد سرطانی آن دارد.

همچنین، این گیاه دارای آنتی اکسیدان های ضد چربی خون است.

ترشی چای ترش به دلیل وجود اسید سیتریک (Citric acid) و ویتامین C می باشد.

مصرف چای ترش در برخی فرهنگ های ملل مختلف مانند چین، مکزیک و حتی اروپا وجود دارد.

در آمریکای لاتین، سودان و مصر به عنوان یک نوشیدنی تشریفاتی در جشن های رسمی از آن استفاده می شود.

بزرگترین تولیدکننده های چای ترش در دنیا عبارتند از:

•  چین
•  تایلند
•  آفریقا
•  شبه قاره هند

در ایران چای ترش در سطح وسیعی از استان سیستان و بلوچستان در شهرستان های:

•  دلگان
•  نیک ‌شهر
•  خاش
•  ایرانشهر
•  فنوج

و برخی شهرهای دیگر استان به صورت بهاره کشت و کار می شود.

چای ترش همچنین در بخش کوچکی از زابل به صورت محدود کشت می شود.

خرید چای ترش دلگان به دلیل کشت گسترده چای ترش در این منطقه و کیفیت بالای آن، هر ساله از استقبال نسبی خوبی برخوردار است.

شهرستان دلگان رتبه نخست کشت چای ترش در ایران را دارد.

بر اساس آمار ارائه شده در سال 1400، 700 هکتار سطح زیر کشت چای ترش در شهرستان دلگان است که از این میزان بیش از 560 تن چای ترش برداشت می شود.

کشت چای ترش در شهرستان دلگان توانسته است برای 1400 نفر به صورت مستقیم و برای 5000 نفر به صورت غیر مستقیم اشتغال زایی کند.

متأسفانه در ایران اقبال عمومی نسبت به مصرف چای ترش خیلی کم است و کم تر به تولید اقتصادی آن و فرهنگ سازی برای مصرف آن توجه شده است.

بر اساس آمارهای به دست آمده، عملکرد چای ترش 750 کیلوگرم در هکتار است. این میزان عملکرد مطلوبی در مقایسه با سایر نقاط جهان محسوب می شود.

قیمت چای ترش 1402

در این قسمت به معرفی پارامترهای تأثیرگذار روی قیمت چای ترش فله ایرانی می پردازم:

هزینه های متغیر تولیدی:

•  هزینه خرید بذر
•  کود و سم
•  نیروی انسانی مورد نیاز
•  آماده سازی زمین
•  کاشت چای ترش
•  داشت و برداشت

عملیات داشت چای ترش شامل:

•  کوددهی
•  آبیاری
•  تغذیه
•  مبارزه با آفات و بیماری ها

هزینه های پیش بینی نشده نظیر:

هزینه تعمیر چاه آب اشتراکی

هزینه نهایی کشاورز:

هزینه های مربوط به خشک کردن

پارامترهای کیفی:

•  رنگ
•  نرمی کمتر
•  سالم بودن کاسبرگ
•  شیوه صحیح خشک کردن

در ارتباط با شیوه صحیح خشک کردن به عنوان یکی از پارامترهای کیفی مهم در قیمت چای ترش خشک، در ادامه مقاله به طور کامل صحبت کردم.

فریبکاری در فروش چای ترش ایرانی

توصیه می کنم پیش از خرید چای ترش ایرانی، حتماً به موارد زیر دقت کنید.

سطح زیر کشت محدود چای ترش در ایران به علاوه طمع بعضی از واسطه ها، باعث شده است که عده ای برای فروش محصول چای ترش دست به کارهای متقلبانه بزنند که در ادامه با آن ها آشنا خواهید شد.

•  ترکیب چای ترش ایرانی با وارداتی
•  ادغام چای ترش قدیمی با چای ترش تازه
•  افزودن رنگ و اسانس به چای ترش خشک شده جهت استفاده در دمنوش های کیسه ای چای ترش

متأسفانه تقلب در فروش چای ترش ضمن بی اعتبار کردن چای ترش ایرانی در بازارهای داخلی و بعضاً بین المللی، موجب می شود که خریداران از خواص مطرح شده برای آن بی نصیب بمانند و از خرید و مصرف دوباره آن منصرف شوند.

بنابراین فروش چای ترش تقلبی توسط سودجویان می تواند بی آنکه تولیدکننده محترم اطلاع و یا دستی داشته باشد، موجب کاهش تقاضای بازار و در نتیجه کاهش سطح زیر کشت و دامن زدن به بیکاری در قطب های تولید این محصول شود.

بهترین مارک چای ترش در ایران

بسیاری از کاربران از تیم فروش فایدیم می پرسند که بهترین برند فروش چای ترش به صورت دمنوش در ایران کدام است؟!

در پاسخ باید عرض کنم که با توجه به:

•  کشت محدود چای ترش در ایران
•  آمار قابل توجه واردات چای ترش
•  عدم تجربه کافی مسئولین تأمین کارخانجات تولید دمنوش های گیاهی در تشخیص چای ترش اصل (این مورد برای تمام برندها صدق نمی کند)
•  وجود تقلب در فروش عمده چای ترش

نمی توان برند خاصی را به شما کاربر محترم معرفی کرد.

تنها توصیه ما این است که چای ترش خشک شده را نه به صورت دمنوش آماده (شبیه چای کیسه ای) بلکه به مقدار مورد نیاز از مراکز صاحب صلاحیت تهیه کنید.

چای ترش ایرانی چیست؟

نام دیگر در ایران:

چای مکه

نام علمی:

.Hibiscus gossypifolius Mill

نام های علمی مترادف:

.Hibiscus sabdariffa L

.Hibiscus digitatus Cav

توجه: این گونه، گونه انحصاری ایران است.

مشخصات گیاه شناسی:

گیاه یک ساله یا چند ساله، به ارتفاع 1 تا 2 متر.

ساقه معمولاً به فراوانی منشعب، بی کرک یا با خارهای پراکنده، ارغوانی.

برگ ها خیلی متنوع. پایینی ها بیضوی تا تقریباً دایره ای، بالایی ها کمی تا عمیقاً پنجه ای 3 تا 7 لوبه. لوب ها دندانه اره ای، سر نیزه ای، بیضوی یا مستطیلی، به طول 2 تا 8 سانتی متر، به عرض 5 تا 10 میلی متر، تقریباً در هر دو سطح بی کرک.

روی رگبرگ میانی در سطح زیرین کرک غده ای دار.

دمبرگ به طول 2 تا 5 سانتی متر.

گوشواره ها به طول حدود 1 سانتی متر، خطی، سبز – مایل به ارغوانی.

گل ها محوری، منفرد.

دمگل کوتاه، ضخیم، با طولی کمتر از 1 سانتی متر، در میانه یا نزدیک قاعده بنددار، ارغوانی.

قطعات کاسبرگ فرعی 8 تا 12 تایی، به طول 5 تا 10 میلی متر، به عرض 2 تا 3 میلی متر رشد کننده، خطی – سر نیزه ای، ارغوانی، چسبیده به قاعده کاسبرگ، به باریکی در رأس سطح داخلی کانال دار.

کاسه گل گوشتی، ارغوانی، به طول 1.5 تا 2.5 سانتی متر، در حالت میوه رشد کننده، به طول تا 3.5 سانتی متر، در زیر میانه پیوسته. لوب ها سر نیزه ای، نوک دار، معمولاً نزدیک قاعده روی رگه اصلی کرک غده ای دار (دارای یک غده).

جام گل مایل به زرد تا مایل به ارغوانی یا صورتی با مرکز تیره، به عرض 3 تا 5 سانتی متر.

گلبرگ ها به طول 3 تا 4 سانتی متر، روی ستون پرچمی قرار گرفته.

کپسول به طول 2 تا 2.5 سانتی متر، به عرض 1 تا 1.5 سانتی متر، به انبوهی کرک ساده فشرده دار، تخم مرغی، نوک دار.

دانه ها سیاه، کلیوی شکل، به ندرت بی کرک، به عرض 2 تا 4 میلی متر.

تفاوت چای ترش ایرانی و خارجی

زمانی که در زمینه گیاهان دارویی از کلمه تفاوت و یا مقایسه استفاده می کنیم، 4 شاخصه مطرح می شوند:

1.  رنگ
2.  عطر
3.  طعم
4.  ماده مؤثره

سه شاخصه اول را می توان با توجه به ظاهر چای ترش خشک شده و تهیه یک دمنوش متوجه شد؛ امّا برای پی بردن به میزان ماده مؤثره و ترکیبات آن، به آنالیزهای آزمایشگاهی نیاز داریم.

رنگ، عطر و طعم چای ترش ایرانی بسیار با کیفیت تر از نسخه های خارجی است.

چای ترش های وارداتی غالباً دارای رنگی تیره هستند، تا قرمز.

در حقیقت چای ترش ایرانی در نگاه اول به واسطه رنگ قرمزی که دارد، مشتری پسند تر است.

پراکندگی جهانی چای ترش

با خاستگاه نامشخص، احتمالاً آفریقا.

کاشته شده و به ندرت بومی شده در نواحی گرم و مرطوب و شبه گرم و مرطوب جهان.

پراکندگی چای ترش در ایران

به صورت کاشته شده در بلوچستان و جنوب کرمان (هامون جازموریان)

کاربرد و فواید چای ترش

شاید این سؤال برای شما نیز ایجاد شده باشد که چای ترش برای چی خوبه؟

در این قسمت دقیقاً قصد دارم به همین سؤال پاسخ دهم.

از نظر اقتصادی گیاهی با ارزش است که به جای کنف کاربرد دارد.

برگ ها و شاخه های گیاه مزه ترشی دارند و به صورت خام یا پخته خورده می شوند.

برگ های جوان و ساقه های نازک گیاه چای مکه، بیشتر در سالاد استفاده می شوند.

برگ های سبز پخته شده یا به تنهایی یا در ترکیب با سایر سبزیجات در تهیه گوشت و ماهی استفاده می شوند.

چای ترش در موارد زیر می تواند مفید باشد:

•  از بین بردن کلسترول خون
•  از بین بردن اختلالات کبد
•  تصفیه کننده خون

چای ترش خاصیت خنک کنندگی قوی برای بدن دارد؛ از این رو در فصل تابستان مورد توجه قرار می گیرد، به طوری که میزان تعریق را افزایش داده و دمای داخلی بدن را کاهش می دهد.

فشار خون و کنترل آن توسط چای ترش یکی دیگر از خواص این چای است.

چای ترش بر خلاف چای که باعث دفع آهن می شود، خود یکی از منابع غنی آهن به شمار می رود.

دم کرده برگ این گیاه منبعی غنی از آهن و مس می باشد.

کاسبرگ های میوه دار گوشتی آن نیز مزه ای ترش دارند و مانند (Cran berries) در ساختن ژله و شیرینی به کار می روند.

کاسبرگ تازه پس از جوشاندن با شکر برای درست کردن شیرینی استفاده می شود.

کاسبرگ تازه چای ترش در تهیه موارد زیر استفاده می شود:

•  سالاد
•  پخت کیک
•  سوپ
•  سس
•  پودرهای خوراکی

کاسبرگ چای ترش دارای مقادیر زیادی اسید سیتریک (Citric acid) و پکتین (Pectin) می باشد که برای درست کردن مربا و ژله مفید است.

از دانه های چای ترش به عنوان جایگزین قهوه به علت وجود خواص محرک جنسی می توان استفاده کرد.

دانه های این گیاه ادرار آور بوده و روغن قهوه ای حاصل از دانه های این گیاه در التیام زخم ها و بیماری ها مؤثر است.

دانه های چای ترش حاوی چربی و پروتئین بوده و در هند از دانه های این گیاه به عنوان یک دارو برای موارد زیر استفاده می شود:

•  سستی بدن
•  گیجی
•  سوء هاضمه

دانه و کنجاله بذر چای ترش در تغذیه طیور کاربرد دارند.

توجه: بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته در سیستان و بلوچستان، افزودن چای ترش به جیره های آلوده به آفلاتوکسین B1 در جوجه های گوشتی، اثر سم آفلاتوکسین را بر پاسخ ایمنی و عملکرد تولیدی کاهش می دهد.

آب چای ترش استخراج شده و در نوشابه سازی برای معطر کردن به کار می رود.

ترکیبات چای ترش

بذرها دارای فراوان ترین اسید آمینه های ضروری شامل موارد زیر می باشند:

•  لیزین (Lysine)
•  آرژنین (Arginine)
•  لوسین (Leucine)
•  فنیل آلانین (Phenylalanine)
•  گلوتامیک اسید (Glutamic acid)

دانه های چای ترش به عنوان یک منبع جدید از پروتئین و لیپید هستند.

دانه های چای مکی (چای ترش ایرانی) دارای 18 تا 25 درصد پروتئین هستند.

میزان موسیلاژ کاسبرگ 35 – 22 روز بعد از گل دهی در گونه های:

•  آمریکای مرکزی و مصری: 28 – 24 درصد
•  گونه هندی: 15 درصد

گزارش شده است.

کاسبرگ چای ترش سرشار از ترکیبات زیر می باشد:

•  آنتوسیانین (Anthocyanin)
•  اسید اسکوربیک (Ascorbic acid)
•  سایر ترکیبات فنلی (Phenolic compounds)

آنتوسیانین های چای ترش عبارتند از:

•  دلفینیدین (Delphinidin)
•  3-سامبوبیوزید (3sambubioside)
•  سیانیدین 3-سامبوبیوزید (Cyanidin 3-sambubioside)
•  دلفینیدین 3-گلوکوزید (Delphinidin 3-glucoside)
•  سیانیدین 3-گلوکوزید (Cyanidin 3-glucoside)

بیشترین مقدار پکتین (Pectin) در کاسبرگ های گیاه چای ترش 2 تا 4 درصد می باشد.

مقدار آنتوسیانین (Anthocyanin) کاسبرگ ها بین 1.7 تا 2.5 درصد وزن خشک می باشد.

ارقام تجاری چای ترش

الف. رقم سابداریفا (Sabdariffa)

گیاهی یک ساله، راست قامت، درختچه ای، انبوه، ارتفاع در حدود 4.2 متر، ساقه ای قوی، صاف یا نسبتاً صاف، استوانه ای شکل و قرمز می باشد.

برگ ها بزرگ، منفرد و متناوب با رگبرگ های پنجه ای قرمز رنگ (12 – 7.5) سانتی متر طول، سبز رنگ و با دمبرگ کوتاه یا بلند هستند.

برگ ها در گیاهچه های جوان و برگ های بالایی گیاهان پیر ساده و شبیه هم هستند.

گلبرگ ها سفید با مرکز قرمز رنگ در پایه میله پرچم واقع شده اند و زمانی که در انتهای روز پژمرده می شوند، رنگ آن ها بنفش می شود.

دارای کاسبرگ خوراکی قرمز تا زرد کمرنگ که این واریته الیاف کمتری دارد.

کاسبرگ به رنگ قرمز بوده و از 5 کاسبرگ بزرگ با یک اپی کالیکس (Epicalyx) 8 – 12 قسمتی تشکیل یافته و پیرامون پایه دارد که شروع به بزرگ شدن، گوشتی شدن، انحنا یافتن همراه با آبدار شدن می کند.

کپسول ها قبل از رسیدن سبز، پنج برچه ای بوده و در هر برچه دو ردیف دانه وجود دارد که در هر ردیف 4 – 3 دانه قهوه ای روشن کلیوی شکل، 5 – 3 میلی متر طول و کاملاً کرک دار هستند.

کپسول ها در موقع خشک شدن قهوه ای شده و در این زمان دانه ها رسیده می باشند و با شکاف های اولیه، کپسول باز می شود و دانه ها ریزش می کنند.

ب. واریته آلتیزیما (Altissima)

گیاهی یک ساله، کم شاخه، راست قامت، با ارتفاع 4.8 متر می باشد که در حقیقت بیشتر به خاطر الیاف آن کشت شده و از کاسبرگ آن کمتر استفاده می شود.

در شرق هندوستان، نیجریه و تا اندازه ای در بعضی از نقاط گرمسیر در آمریکا کشت می شود.

ساقه های این واریته و برگ های آن بعضاً سبز است، ولی گاهی برگ های آن رگبرگ های قرمز دارند.

گل ها به رنگ زرد و کاسبرگ هایش قرمز یا سبز، غیر گوشتی، خاردار و مصرف غذایی ندارد.

پ. ریکو (Rico – نام گذاری شده در سال 1912)

گیاهی با رشد نسبتاً کم، بوته ای، معمولاً برگ ها ساده که در مدت زمان طولانی به وجود می آیند و اغلب مواقع دارای سه لوب می باشند.

گل ها دارای چشم های (نقاط) قرمز تیره و دانه های گرده آن زرد طلایی می باشند.

کاسبرگ در زمان بلوغ دارای 5 سانتی متر طول و 3.2 سانتی متر عرض می باشد.

بُراکته ها (برگک ها) به صورت افقی هستند.

از کاسبرگ این گونه برای آبمیوه و شربت استفاده می شود و رنگ آن قرمز تیره می باشد.

ت. ویکتور (Victor)

گیاهی با ارتفاع 2.13 متر، راست و تنومند است.

گل ها دارای چشم های (نقاط) قرمز تیره و دانه های گرده قهوه ای طلایی می باشند.

این رقم در بعضی از شرایط نسبت به رقم ریکو زودتر شکوفه می دهد.

کاسبرگ های آن نسبت به کاسبرگ های رقم ریکو بلندتر هستند.

بُراکته ها (برگک ها) نسبت به رقم ریکو بلندتر، طولانی تر و دارای فرورفتگی به سمت بالا هستند.

عصاره این گونه در تهیه آبمیوه، شربت و مربا استفاده می شود و کاملاً قرمز است.

ث. آرچر (Archer)

به این گونه گاهاً سورل سفید (white sorrel) نیز می گویند.

گیاهی بلند و قوی شبیه ویکتور ولی ساقه های آن سبز رنگ است.

گل ها زرد و دانه های گرده قهوه ای است.

کاسبرگ ها سبز رنگ یا سبز متمایل به سفید و کوچکتر نسبت به دو واریته دیگر، امّا محصول این گیاه خیلی بیشتر است.

عصاره، آبمیوه و دیگر محصولات تقریباً بدون رنگ هستند.

تکثیر چای ترش

رایج ترین روش تکثیر چای ترش به وسیله بذر است و کمتر به وسیله قلمه تکثیر می شود.

همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، قیمت هر کیلو بذر چای ترش یکی از پارامترهای مهم در قیمت نهایی چای ترش تولیدی است.

تکثیر با قلمه موجب تولید بوته های کوتاه تری می شود.

بیشترین کاربرد قلمه های ریشه دار شده در کشت مخلوط با سایر گیاهان است.

کشت مخلوط در بین درختان و سایر گیاهان انجام می شود (مثلاً همراه با سه محصول دیگر) و در هند این روش متداول تر است.

توجه: در روش کشت مخلوط، عملکرد کاسبرگ های چای ترش تا حدودی کاهش می یابد.

چای ترش دارای ریشه های عمیق است و در تهیه بستر بذر، شخم باید عمیق باشد (20 سانتی متر).

اگر این گیاه فقط برای تولید کاسبرگ کشت شود، زمان مناسب کشت معمولاً اردیبهشت است.

روش کپه کاری یکی از روش های رایج کشت است و در هر کپه 4 تا 6 بذر کاشته می شود.

کپه ها به فاصله 1.8 – 0.9 متر روی ردیف و 3 – 1.5 متر بین دو ردیف می باشد.

در مرحله 3 – 2 برگی گیاهچه ها به میزان 50 درصد تنک می شوند.

میزان بذر مصرفی در هکتار در روش دست پاش 15 تا 17 کیلوگرم و خطی 10 تا 12 کیلوگرم است.

برای باغچه های خانگی، بذر چای ترش به طور مستقیم در 15 اردیبهشت در ردیف هایی کشت و بعد از جوانه زنی به فواصل یک متری تنک می شوند.

بذرها بیشتر در ابتدای بهار در گلخانه های گرم کشت می شود و به سرعت رشد می کنند.

اگر رشد سالانه آن ها در نظر گرفته شود، در ابتدای تابستان قسمت های اصلی آن شکل می گیرد و باید توسط چارچوب محافظت شوند تا رشد آن ها به طور کامل شکل گیرد.

این گیاه اگر به عنوان یک گیاه چند ساله مورد کشت قرار گیرد؛ باید در سال اول، رشد در داخل گلخانه صورت گیرد و در اوایل تابستان از گلخانه خارج شده و در فضای باز کشت شود.

سپس قبل از اینکه قلمه چوبی شود، یعنی حدوداً در ماه های تیر و مرداد، باید در چارچوب قرار گیرد.

در طول مدت زمستان این گیاه باید در گلخانه های گرم پرورش یابد و پس از آخرین سرما از گلخانه خارج شود.

برداشت و خشک کردن چای ترش

شروع گلدهی در چای ترش از شهریور تا مهر بوده و برداشت کاسبرگ ها در ماه های آبان و آذر انجام می گیرد.

اولین میوه ها 3 هفته بعد از گلدهی آماده برداشت می شوند.

میوه ها باید قبل از ظهور هرگونه بافت چوبی در کاسبرگ جمع آوری شوند. در این مرحله کاسبرگ ها نازک، پیچیده و گوشتی بوده و کپسول ها به آسانی جدا می شوند.

کاسبرگ ها حدوداً 40 تا 50 روز بعد از ریزش گلبرگ ها به حداکثر اندازه خود می رسند.

جدا کردن کاسبرگ ها از کپسول و خشک کردن آن ها باید در حداقل زمان ممکن انجام شود، در غیر این صورت کپک ها سریعاً رشد کرده و باعث فساد کاسبرگ ها خواهد شد.

برای خشک کردن طبیعی کاسبرگ ها، آن ها را پس از جدا کردن از کپسول ها، روی گونی یا صفحات مشبکی که هوا در دو طرف آن ها جریان داشته باشد، در فضای سایه پهن می کنند تا خشک شود.

برای خشک کردن مصنوعی کاسبرگ ها نیز از دمای کمتر از 40 درجه سانتی گراد و استفاده از جریان هوای بالا و شدید به خصوص در مراحل اولیه خشک کردن استفاده می نمایند.

به طور کلی، گیاه چای ترش را به شیوه های زیر خشک می کنند:

1.  قراردادن در سایه
2.  قراردادن در آفتاب
3.  به روش آون

خشک کردن چای ترش به این سه روش تأثیر به سزایی در ماده مؤثره گیاه دارد.

الف. روش طبیعی

در روش طبیعی کاسبرگ ها پس از جداسازی از کپسول ها روی صفحات مشبکی که هوا دو طرف آن جریان دارد، قرار داده می شوند.

این صفحات در سایه یا زیر آفتاب به منظور خشک کردن کاسبرگ های گیاه چای ترش گذاشته می شوند.

توجه: شرایط خشک کردن در سایه نسبت به شرایط آفتاب بهتر است؛ چرا که در شرایط آفتاب ماده مؤثره این گیاه دارویی به دلیل بالا بودن میزان دما، کاهش می یابد.

ب. روش صنعتی

در شرایط صنعتی، استفاده از روش «آون یا دمای تحت کنترل» راهکار مناسبی نسبت به شرایط سایه برای خشک کردن گیاهان دارویی است.

توجه: تفاوت معنی داری میان شرایط خشک کردن در سایه و خشک کردن به روش «آون» از لحاظ میزان ماده مؤثره وجود ندارد.

برای جلوگیری از کاهش میزان ماده مؤثره گیاهان دارویی علاوه بر شرایط خشک کردن آن، باید به زمان برداشت آن ها نیز توجه شود.

یکی از پارامترهای مهم در قیمت هر کیلو چای ترش ایرانی، زمان برداشت آن است.

بهترین زمان برداشت کاسبرگ ها چه موقع است؟

زمانی که کاسبرگ ها از میوه گیاه جدا شده باشند و قبل از آن که حالت فیبری پیدا کنند، زمان مناسبی برای برداشت می باشد.

به عبارت دیگر برداشت چای ترش بعد از افتادن گل و قبل از خشک شدن و باز شدن غلاف دانه صورت می گیرد.

از طرفی، معمولاً چای ترش برداشت شده بعد از ساعت 9 صبح به طور مثال در شهرستان خاش و ایرانشهر ارزان تر خریداری می شود، زیرا دمای آفتاب موجب کاهش ماده مؤثره آن می شود.

ابعاد بهره برداری از چای ترش

ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی چای ترش، بهره برداری های متنوعی برای آن ایجاد کرده است.

از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف. دم کرده برگ این گیاه منبع غنی از آهن و مس بوده و از پودر آسیاب شده کاسبرگ آن به عنوان طعم دهنده در کیک، شکلات و بستنی استفاده می شود.

با آسیاب کردن کاسبرگ ها و خیساندن در آب و سپس صاف کردن آن ها نوشیدنی خوش طعمی تهیه می شود.

کاسبرگ های تازه حاوی کلسیم، نیاسین، آهن و ریبوفلاوین (Riboflavin) می باشند.

ب. الیاف به دست آمده از ساقه گیاه چای ترش در صنعت نساجی، نخ و ریسمان استفاده می شود.

پ. به دلیل دارا بودن فیبر و میزان سلولز بالا، کاغذ با کیفیت بالا تولید می شود، از این رو در صنعت کاغذسازی اهمیت زیادی دارد.

این گیاه در تهیه زغال چوب نیز استفاده می شود.

ت. دانه و کنجاله بذر چای ترش در تغذیه طیور استفاده می گردد.

کنجاله حاصله پس از روغن کشی، حاوی مقادیر کمی از مواد ضد تغذیه ای است، از قبیل:

•  تانن (Tannin)
•  بازدارنده آلفا آمیلاز (Alpha-amylase)
•  بازدارنده پروتئازها (Protease)
•  گوسیپول (Gossypol)
•  اسید فیتیک (Phytic acid)

در بعضی از کشورها نظیر نیجریه، قیمت کنجاله دانه چای ترش در سطح قیمت کنجاله سویا است.

بنابراین استفاده از آن در جیره طیور، باعث کاهش قیمت جیره نسبت به کنجاله سویا می شود.

محدودیت های کشت و کار چای ترش

الف. محدودیت کشت در مناطق با دمای حداقل 15 درجه و حساس بودن گیاه به سرما.

ب. دارای قابلیت توسعه در مناطق گرمسیری.

پ. عدم شناخت عموم از خواص گیاه با توجه به فرهنگ سازی نشدن مصرف آن در کشور.

ت. محدود بودن منطقه تولید در بخشی از استان سیستان و بلوچستان و عدم ترویج و توسعه به دلیل دوری استان از مناطق مرکزی کشور.

ث. عدم وجود صنایع فرآوری در منطقه تولیدی و سوء استفاده دلالان از دانش محدود بازاریابی و بازاررسانی کشاورزان.

ج. کاهش انگیزه تولیدکنندگان برای توسعه تولید به دلیل کمی درآمد.

فرصت ها و ظرفیت های کشت و کار چای ترش در ایران

هدف از ذکر این بخش، کمک به افزایش سطح زیر کشت چای ترش در ایران به منظور تأمین نیاز بازار داخل و ارزآوری حاصل از صادرات است.

•  شرایط اقلیمی سازگار با کشت چای ترش در مناطق مختلف کشور.
•  محدود بودن کشت و کار آن و ظرفیت زیاد برای توسعه تولید آن.
•  توجیه اقتصادی و درآمد زایی بالای تولید آن در مقایسه با سایر محصولات.
•  ایجاد اشتغال متنوع و مستمر جهت بهره برداران کوچک، متوسط و بزرگ.
•  موقعیت جغرافیایی ایران در خلیج فارس و دریای خزر و نیاز کشورهای همسایه به چای ترش.
•  ضعف صنایع فرآوری آن و امکان توسعه سرمایه گذاری در این زمینه با توجه به سود بالای سرمایه گذاری.
•  درآمد مناسب و توجیه اقتصادی خوب در مقایسه با سایر محصولات زراعی.
•  نیاز آبی پایین در مقایسه با کشت های مشابه (حدود 1.3 محصولات زراعی در هکتار).
•  نسبت بالای ایجاد اشغال مستقیم در مقایسه با سایر محصولات زراعی (15 برابر محصولات زراعی).
•  امکان ایجاد کارگاه های فرآوری و بسته بندی چای ترش در مناطق موجود.
•  امکان توسعه کشت با استفاده از پرداخت تسهیلات.
•  امکان حذف دلالان و سود حداکثری با ایجاد تشکل های مرتبط.

در این راستا استراتژی هماهنگی وزارت خانه های مرتبط از جمله جهاد کشاورزی و سازمان صنعت، معدن و تجارت جهت برنامه ریزی تولید داخلی متناسب با بازار و نیز کنترل واردات و صادرات چای ترش، می تواند اثر مستقیم بر انگیزه تولید و توسعه آن داشته باشد.

همچنین، به دلیل درگیر بودن تمام اعضای خانوار در فرآیند تولید چای ترش علی الخصوص در فرآیند برداشت؛ چتر حمایتی بیمه کشاورزان، می تواند انگیزه کشت و کار این محصول را افزایش دهد.

تحت پوشش بیمه قراردادن محصول چای ترش نیز گامی مؤثر در توسعه کشت چای ترش ایرانی است.

توصیف بازار چای ترش ایرانی

بازار هدف این محصول در ابتدا بازار داخل شامل استان سیستان و بلوچستان، سپس استان های همجوار، سایر استان های کشور و در نهایت صادرات است.

در حال حاضر در بخش زیادی از کشور چای ترش کشت نمی شود و بخشی از نیاز بازار از طریق واردات تأمین می شود.

محصول تولید شده در کشور شاید صرفاً 2 یا 3 استان را پاسخگو باشد و ما بقی نیاز داخلی بازار در حال حاضر از کشورهای مختلف از جمله هند، مالزی، آفریقا و بسیاری از کشورهای گرمسیری وارد می شود.

با توجه به عدم تولید این محصول بویژه در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و کشورهای آسیای میانه، بازار هدف صادراتی بزرگی برای این محصول وجود دارد.

بنابراین برنامه ریزی برای صادرات این محصول به کشورهای همسایه از جمله:

•  عراق
•  افغانستان
•  پاکستان
•  امارات متحده عربی
•  قطر
•  عربستان
•  عمان
•  و …

در درجه اول و کشورهای اروپایی و آمریکایی به عنوان مقاصد بعدی لازم است در اولویت قرار گیرد.

البته عدم آگاهی مردم از فوائد دارویی این گیاه، بازار مصرف داخلی نامناسبی ایجاد کرده است که ابتدا لازم است روی این موضوع کارهای آموزشی – ترویجی زیادی صورت پذیرد.

تحلیل رقبای چای ترش ایرانی

جهت کشت چای ترش در ایران رقبای داخلی وجود نداشته امّا در صورت توسعه کشت این گیاه و تولید انبوه و مناسب این گیاه، مطمئناً رقبای بازار کشورهایی از جمله:

•  هندوستان
•  مالزی
•  آمریکا
•  بخش هایی از اروپا
•  آفریقا

خواهند بود.

با توجه به:

1.  قدمت چند ساله کشورهای مذکور در صادرات چای ترش به کشورهای مختلف از جمله ایران
2.  توان بالای رقبای مسئول فرآیند کشت و کار و تولید چای ترش در کشور

می بایست به صورت کارشناسی شده تولید، فرآوری و بسته بندی با بالاترین سطح کیفی صورت گیرد تا بتواند با رقبای مذکور رقابت کرده و جای خود را در بازارهای هدف پیدا کند.

توجه: در کنار فاکتورهای کیفی چای ترش، طراحی بسته بندی استاندارد در راستای حفظ کیفیت چای ترش و همچنین علایق و سلیقه مشتریان در بازار هدف، می تواند تا حد زیادی روی فروش و صادرات این محصول تأثیرگذار باشد.

با طراحی و انتخاب یک بسته بندی مشتری محور، قیمت چای ترش در قالب بسته بندی استاندارد، می تواند برابر و یا بیشتر از قیمت چای ترش کیلویی به صورت عمده در همان بازار باشد.

به پایان معرفی چای ترش ایرانی رسیدیم و مثل همیشه سعی شد تا اطلاعات جامع و کاملی پیرامون این گیاه دارویی را در اختیار شما کاربر محترم فایدیم قرار دهیم.